|
Quaùn aên væa heø vaø gaùnh aên daïo taïi Hueá |
|
Nhaân dòp nghæ heø, raûnh roåi ñoâi chuùt vaø cuõng muoán laøm moät vieäc gì cho vui vui vaø coù ích, toâi xin giôi thieäu moät chuû ñeà : Quaùn aên væa heø vaø gaùnh aên daïo taïi Hueá Trong baøi naøy toâi khoâng ñeà caäp ñeán caùc tieäm hay quaùn aên môû taïi nhaø vì neáu toâi vieát vaø coù hinh aûnh keøm theo thì hoùa ra toâi ñi laøm khoâng coâng quaûng caùo cho hoï, vaû laïi ñeán caùc tieäm hay quaùn aên maø loâi maùy aûnh ra chuïp thì ky,ø ky,ø ra sao ÔÛ ñaây toâi chæ noùi ñeán caùc quaùn aên væa heø vaø gaùnh aên daïo maø thoâi. Ñöùng
beân kia ñöôøng chuïp leùn cuõng khoâng ai bieát, coøn muoán chuïp gaàn
thì chæ vieäc ngoài xuoáng cuøng thöôûng thöùc nhö moïi nguôøi, hoaëc goïi
gaùnh baùn aên ñöùng laïi, mua moät caùi gì ñoù thì tha hoà chuïp, chaúng
sôï ‘ mì xöa hay meø xöa gì heát caû. Caùc
quaùn aên væa heø vaø gaùnh aên daïo taïi Hueá hieän nay so vôùi 30 naêm
tröôùc ñaây coù söï khaùc bieät caû veà löôïng laãn veà chaát;
Veà
löôïng thì soá löôïng caùc quaùn aên væa heø nhieàu hôn, coøn veà chaát
thì chaéc chaén laø coù khaùc bieät do chaát lieäu naáu aên hieän nay
khaùc so vôùi tröôùc, tuy
vaäy, khoù coù theå ñaùnh gía cho raèng xöa ngon hôn nay, hay ngöôïc laïi
nay ngon hôn xöa; nhöng
thoâi, chuùng ta cöù theo nguyeân lyù caùi gì ngon thì toàn taïi
laø eâm nhaát, traùnh phaûi caõi nhau.!!! 
Cho
ñeán nay duø coù khaùc bieät,
caùc “dòch vuï deã thöông naøy” vaãn cung caáp cho ngöôi aên ôû Hueá töø
nhoû ñeán lôùn caùc moùn
chính laø: buùn, côm heán,
chaùo, baùnh canh, xoâi, xoâi baép, vaø cuõng khoâng queân moùn
khoai, saén, baùnh saén, chuoái luoäc, vaø laâu laâu baét gaëp ñöôïc moät
roå cuû sen luoäc. Xin loãi,
toâi khoâng ñeà caäp ñeán moùn phôû hoaëc huû tieåu vì caùc moùn aên naøy
thöôøng baùn trong tieäm.
Rieâng moùn phôû toâi thì coù phôû xe ( tröôùc ñaây laø phôû gaùnh ) maø
toâi seõ noùi ñeán sau. Ngoaøi
ra, ai ñaõ ôû Hueá ñeàu cuõng ñaõ thöôûng thöùc moät soá moùn aên “ lôõ “ khaùc nhö: baùnh öùoc, naäm ,
beøo, loïc, ram; baùnh canh Nam Phoå, oác, baép luoäc . Caùc moùn aên lôõ
naøy thöôøng baùn vaøo buoåi chieàu “ chaëng” 2 ,3 giôø chieàu ñeå
phuïc quí coâ , quí baø cuõng
nhö caùc chaùu nhoû. Vì sau giaác nguû tröa, luùc thöùc daäy, sau vaøi
caùi ngaùp choáng meät, nghe
ñöôïc tieáng rao môøi moïc haáp daãn, cuõng nhö mang trong ngöôøi caùi
truyeàn thoáng cuûa caùc “Meä” neân chi phaûi coù caùi gì cho vui,
vui mieäng…
Rieâng
veà ñeâm thì phaûi keå ñeán hai moùn ñaëc bieät cuûa Hueá ñoù laø “ tröùng
loän” vaø “phôû xe”. Xin caùc baïn chôø ñôïi, ñöøng noân noùng voäi ….
toâi seõ ñeà caäp ñeán hai moùn naøy sau. Caùc
loaïi hình dich vuï “ Hueá
thöông” naøy raát gaây “aán töôïng” bôûi leõ môùi saùng tinh mô ra ñaõ thaáy chuùng xuaát
hieän treân leà ñöôøng, caùc neûo ñöôøng phoá hay ñöôøng
xoùm. Caùc tieäm aên thì luùc naøy vaãn coøn ñoùng
cuûa. Buoåi
saùng neáùu baïn coù vieäc ñi sôùm seõ thaáy ngay caùi khoâng khí soâi
ñoäng treân hai beân leà ñöôøng : Choã naøy thì keâ baøn , keâ gheá ( noùi
cho xoâm chöù baøn thì laø
loaïi baøn baèng chaát deûo nhoû tí xíu vuøa ñuû cho ñeå 2 – 3 toâ,
coøn gheá thi laø gheå ñaåu
truôùc ñaây baèng goã nay thì toaøn baèng chaát deûo), choã kia thì baét
beáp, baét son. Noài. Son, cheùn, baùt toâ, muoãng, ñuõa khua nhau , keâu
rang raûng khieán baïn vui tai vaø vui maét , höng phaán vaø bieát ngay
moät ngaøy hoaït ñoäng saép baét ñaàu. Neáu
baïn ñi reõ vaøo ñöôøng xoùm
naøo ño,ù baïn coù theå seõ nghe ñöôïc ngay tieáng rao “ xoâi khoâng” xoâi
khoâng” vaø maét baïn seõ
baét gaëp ñöôïc moät “meä” hay moät “o” vöøa ñi, khoâng nhanh, maø cuõng
khoâng chaäm, vöøa rao… 
Moät
ngaøy ñaàu baét ñaàu….vaø leõ taát nhieân baét ñaàu baèng moät buõa aên
saùng: Thieân
haï baét ñaàu vaøo quaùn moãi luùc moãi ñoâng . xe ñaïp, xe honda, ñöôïc döïïng ngay beân choã ngoài
hay döôùi moät boùng caây hay haøng hieân nhaø naøo ñoù. ÔÛû ñaây chuùng
ta co theå baét gaëp ñaày ñuû giai caáp, ñuû giôùi vaø duû löùa tuoåi.
Coù
ngöôøi aên raát nhanh, voäi vaõ laáy moät caùi taêm xæa raêng, döùng daäy vaø ñi ngay.. coù ngöôøi
khoan thai töø toán… huùp ñeán caïn toâ. Sau
moùn aên chính nhö buùn laø baïn coù theå goïi theâm moät ly caø pheâ vaø
neáu coù baïn beø vaø raûnh roãi thi giôø thì coù theå laøm theâm moät
ñieáu thuoác 3 soá hay zeùt ( 555,
zet) . Toâi queân khoâng noùi laø thoâng thöôøng beân caïnh caùc
quaùn aên væa heø, coù caùc
dòch vuï di ñoäng phuïc vuï
taïi choã nhö caø pheâ vaø caùc loaïi nöôùc uoáng nhö söõa ñaäu naønh, nöôùc traø…vaø
caùc moùn baùn aên daïo khaùc nhö baùnh canh, xoâi baép, khoai saén…. Vì
vaäy ngoài taïi moät choã, baïn coù theå choïn löïa moùn aên saùng tuyø
thích. Neáu
baïn khoâng thích choã naøy hay choã noï vì ñoâng ngöôøi , xe coä qua laïi
oàn aøo, khoâng veä sinh nhö gaàn coáng nöôùc, baïn coù theå nhanh choùng
kieám ñuôïc moät ñòa ñieåm
khaùc yeân tònh hôn, döôi boùng caây hay moät haøng hieân thoaùng vaø
saïch. Vieäc
tìm kieám caùc ñòa ñieåm aên khoâng khoù khaên : ví duï chæ töø ñaàu
ñöôøng Nguyeãn Coâng Trö ( gaàn Ñaäp Ñaù) ñeán chôï Coáng coù 500 meùt
thoâi, theá maø ñeám ñaàu tay coù gaàn 15 quaùn buùn væa heø, ñaáy laø
chöa keå ñeán caùc quaùn lôùn hay caùc quaùn aên
khaùc. Thaät
vaäy, ôû Hueá haàu nhö ñöôøng
naøo cuõng coù quaùn aên vìa heø;
coù ñöôøng chæ vaøi quaùn ; coù ñöôøng nhö ñöôøng Tröông Ñònh,
ñöôøng Nguyeãn Hueä, chæ moät quaûng ngaén, maø nhieàu loaïi quaùn aên
naèm san saùt: naøo buùn boø, buùn chaû caù, bun reâu, baùnh canh, côm heán, xoái baùp, chaùo gaø ,
chaùo vòt… OÂi
chao, nhìn qua maø thaáy ruoät coàn caøo!!! Toâi
nhôù laàn thaêm vieáng Hoa Kyø naêm 1999. Taïi Houston, Texas, Anh Chò Thuaän coù daãn anh Söûu vaø toâi ñi aên phôû .
Töôûng ñaâu gaàn , teù ra laùi xe maát 20 phuùt môùi ñeán tieäm phôû, coøn oâng
baïn Haøo cuûa toâi ôû vuøng Vienna, Virginia, daãn chuùng toâi ñi aên saùng ,
toâi hoûi bao xa, oâng baïn
noùi “ ôø, gaàn ñaây thoâi”. 
Toâi
thaáy xe chaïy maõi maát gaàn 30 phuùt môùi ñeán moät quaùn aên Vieät
Nam ôû maïng Arlington gaàn
Thuû ñoâ Washington. Baây giôø thì toâi ñaõ coù kinh nghieäm: “Beân” Hoa
Ky,ø khoaûng caùch ñeå ñi ñöôïc tính baèng phuùt hay giôø vaø phöông tieän
ñeå ñi laø xe hôi. Nhö vaäy baïn seõ phaûi ñi töø Hueá ñeán Myõ Chaùnh hay
Hueá ñeán Nong , hay Truoài, ñeå coù theå coù buõa aên saùng baïn
choïn. Caùi
khoâng khí buoåi saùng “choän roän”
nhö vaäy chæ xaûy ra töø 6 giôø ñeán 9 giôø saùng laø heát. Ñeán
khoaûng 9 giôø thì leà ñöôøng
coù quaùn aên trôû neân vaéng veû. Son noài ñaäy ñaäy naép, baøn gheá
ñöôïc thu doïn. Treân ñaát laø caû moät baõi chieán tröôøng : naøo laø
giaáy lau, xöông heo, xöông boø, taêm … Caùc luõ choù tha hoà maø
maäp. Treân
ñöôøng phoá, ñöôøng xoùm, caùc “meä” caùc “o” nheï nhoõm treân ñöôøng trôû
veà nhaø nghæ ngôi chuaån bò cho ngaøy hoâm sau hay chuyeån sang moùn
khaùc cho buoåi chieàu: neáu laø saùng baùnh canh thí chieàu laø baùnh
naäm loïc . Nhö vaäy moät nguôøi coù theå kham nhieàu moùn trong moät
ngaøy, nhö chaïy job beân Hoa Kyø vaäy. Caùc
baïn ôû nöôùc ngoaøi chaéc cuõng coù caâu hoûi “ theá thì thueá maù nhö
theá naøo”. Xin thöa vì ñaây laø quaùn di ñoäng ( nhö ñieän thoaïi di ñoäng mobil phone
maø beân Hoa kyø goïi laø cell phone) neân chi khoâng chòu moät khoaûng
thueá naøo!! Hoài
xöa caùch ñaây gaàn 40 naêm, moãi khi ñi vaøo chô,ï toâi thöôøng thaáy
caùc baø, caùc o, baùn haøng ñöïng trong thuùng, meït, ñoâi luùc boãng
nhieân chaïy laùo nhaùo. Hoaù ra laø caùc baø, caùc o chaïy troán oâng thueá chôï. OÂng naøy tay
caàm maáy xaáp giaáy maøu ñoû
xanh vaø gaëp baø naøo coù buoân baùn boû chaïy, chaïy theo, tuùm aùo
vaø daùn treân noùn moät maûnh giaáy thueá vaø laáy tieàn thueá. Baø naøo
hoaëc chò naøo coøn khoeû vaø
kheùo leùo coù theå vuoät tay
chaïy thoaùt ñöôïc. Khi thoaùt ñöôïc, mieäng cöù laäp ñi laäp laïi: “ may qua, may
quaù, ba hoàn huù vía”. Toâi
nghe noùi beân Hoa Kyø thi ñöøng hoøng troán thueá : Troán thueá taïi Hoa
Kyø ñöôïc xem nhö laø moät
crime!! Baây
gioø thì toâi chuyeån qua phaàn aên lôû. Caùc
moùn aên lôõ thöôøng ñöôïc caùc “ meä” caùc ‘o” baùn vaøo buoåi chieàu töø
luùc 2 giô chieàu trôû ñi. 
Caùc
moùn aên naøy thöôøng do caùc “meä” caùc “o” baùn. Caùc moùn aên naøy coù
ngon khoâng? Toâi xin thöa raèng laø ngon. Ñoái
vôùi moùn, naäm loïc , ram, it, beøo, öùôt, chaû thì caùc ba,ø caùc coâ
thöôøng choïn “meä” hay “o”
naøo maø mình thích ôû trong khu phoá. Ví duï nhö meä Chanh, o
Taùv.v.. Theá
laø khoaûng sau 2 giôø tröa“
maày saùp nhoû reo leân “ meï ôi, hoaëc dì ôi, meä Chanh, o Taùm ñeán” .
Theá laø meï , dì, o vaø maáy saùp nhoû ngoài quaây quaàn beân roå naäm
loïc , ram, it, beøo, öùôt, chaû. Caùc baø, caùc o beân caïnh nhaø thaáy vaäy
cuõng a vaøo. Meä Chanh vaø o
Taùm cuoán baùnh, gaép baùnh
lieân tuïc maø khoâng kòp. Caùc baø caùc coâ vaø maáy saùp nhoû
xuyùt xoa caùi moùn nöôùc maém ngoït, xaém oùt toûi tuyeät haûo.
Noùi
ñeán baùnh canh Hueá thì phaûi noùi ñeán baùnh canh Nam Phoå vaø baùnh
canh chôï Kim Long . Moãi nôi coù moät höông vò ñaäm ñaø rieâng. Caùc baïn
chöa dòp aên thöôûng thöùc hay aên roài laâu ngaøy quaù queân ñi thì laàn
naøy neáu coù dòp thöû cho bieát hay ñeå nhôù laïi. Rieâng baùnh canh Kim
Long thi sau 3 giôø khoù coù theå kieám ñöôïc moät
toâ. Toâi
queân khoâng noùi theâm veà baùnh canh laø daïo maáy naêm gaàn ñaây, Hueá
coù xuaát hieän moät loaïi baùnh canh môùi laø “baùnh canh caù loùc “. Loaïi
baùnh canh naøy luùc ñaàu raát haáp daãn ngöôøi aên, nhöng phaûi phoùng xe ñeán taän Thuûy Döông môùi thöôûng thöùc
moùn aên naøy ñöôïc. Taïi ñaây luùc ñaàu chæ coù vaøi quaùn, veà sau phaùt trieån raát nhieàu, quaùn lieàn quaùn
doïc beân ñöôøng xuoáng saân bay Phuù Baøi. Moùn naøy cuõng tieán coâng maõnh lieät vaøo
thaønh phoá Hueá vaø roài do cung nhieàu hôn caàu, neân chi moùn aên naøy
choùng taøn luïi. Hieän nay theo toâi bieát coù moät quaùn aên loaïi naøy naèm ôû ñöôøng Mai
Thuùc Loan trong thaønh noäi laø coøn ñoâng ngöôøi
aên. Caùc
baïn cuõng thaáy hình beân caïnh laø caùi thuùng ñöïng baép luoäc. Baép
ngon ôû Hueá coù theå keå baép Coàn Heán , baép Baõi Daâu, baép coàn Giaõ Vieân, baép Thuyû Bieàu.
Baép
luoäc phaûi aên ñang coøn noùng môùi ngon. Aên cho ñeán hoät baép coøn
dính cuoái cuøng treân cuøi, vaø khi ñoù môùi thaáy tieác vì sau aên nhanh
vaäy , luùc ñoù seõ keà moàm
vaøo cuøi baép maø huùt moät caùi ñeå thöôûng thöùc caùi nöôùc ngoït lòm chaûy vaøo
moàm. Baây
giôø ñieåm qua moùn oác. Ñaây laø moùn maø caùc baø caùc coâ thích nhaát. Coù
raát nhieàu loaïi oác song oác
gaïo laø loaïi oác ngon nhaát vaø leã taát nhieân cuõng ñaét nhaát.
Moät lon gaïo löôøng oác gaïo hieän nay gía 7000 ñoàng
. OÁc
gaïo ñöôïc xaøo vôùi haønh, ôùt, chanh, göøng vaø raát cay. Aên loaïi oác
naøy tuy laâu nhöng khoâng thaáy chaùn. Ñeå
kheâu oác, thöôøng thì oác ñöôïc baùn coù keøm theo maáy caùi que gai caây
boà keát. Coù
moät loaïi oác goïi laø oác gaïo bieån., oác naøy nhoû baèng caùi cuùc aùo
coù nhieàu maøu saéc . OÁc naøy baùn theo muøa, baùn theo lon gaïo hay
theo xaâu OÁc nay cuõng ngon nhö oác gaïo song thòt cuûa noù coù tí
xíu neân chi thworng thöùc
oác naøy maát raát nhieàâu thôøi gian. Hueá
aên ñeâm nhö theá naøo? Hieän
nay caùc quaùn aên ñeâm væa
heø ôû Hueá phaùt trieån raát maïnh. Chæ moät ñoaïn ñöôøng ngaén caïnh
vöôøn hoa Luïc Boä cuûa
ñöôøng Haøn Thuyeân maø ñaõ coù treân 50 quaùn aên væa heø. Caùc ñöôøng
khaùc nhö ñöôøng Traàn Höng
Ñaïo, phía chôï Ñoâng Ba, ñöôøng Chi Laêng, ñöôøng Baïch Ñaèng ñeàu coù
ñeàn daàu thaùp saùng quaùn
aên. Caùc
moùn aên ñeâm bao goàm caùc loaïi chaùo : chaùo gaø, chaùo vòt chaùo boø
chaùo heo, chaùo tim caät., chaùo heán. Moät
loaïi moùn aên ñeâm khaùc khoâng theå khoâng ai ñaõ moät laàn trong ñôøi
thöôûng thöùc, ñoù laø tröùng vit loän . Tröùng
vòt loän ñöôïc baùn khaép “hang cuøng ngoõ heõm” taïi Hueá. Caùch thöùc
baùn xöa nay vaãn vaäy khoâng thay ñoåi: vaãn caùi thuùng, dóa rau raêm,
goùi muoái tieâu vaø caáy ñeøn daàu vaø aùnh saùng chaäp chôøn vöøa ñuû
saùng ñeå soi xem tröùng gìa hay tröùng non!!!. 
Chuùng
ta chaéc khoâng ai coù theå quyeân ñuôïc gioïng rao tröùng loän vôùi
nhieàâu giai thoaïi khaùc nhau… Coù
moät moùn aên ñeâm hieän nay ñaõ mai moät, ñoù laø phôû gaùnh. Toâi coá
gaéng luøng suïc ñi tìm moät gaùnh phôû nhöng tuyeät nhieân cho ñeán nay
vaõn chöa tìm ñöôïc . Nhôù laïi gaùnh phôû ñeâm, vôùi moät ñaàu laø son
nöôùc phôû vaø beáp cuûi, coøn ñaàu kia laø nôi ñöïng baùnh phôû,
rau, thòt cheùn bat,
muoãn,
ñuõa… Tieáng
rao “ phôû, phôû’ ôû ñaâu xa ñang voïng laïi beân
tai… Phôû
ñeâm baây giôø chi coøn laø phôû xe ñaåy, tuy vaäy soá löôïng khoâng
nhieàu. Chaùc moùn aên naøy seõ mai moät maát tröôùc laøn soùng taán coâng
oà aït cuûa caùc quaùn phôû Baéc. Ñeå
chaám döùt baøi naøy toâi xin giôùi thieäu moät moùn aên ñöôïc baùn theo
moät hình thöùc raát cô ñoäng : Baùnh bao xe ñaïp. Theo ngöôøi chuû baùnh
bao xe ñaïp naøy thì hieän nay ôû Hueá chæ coù khoaûng 5-6 baùnh bao xe
ñaïp maø thoâi. Do
thôøi gian söu tìm chæ coù vaøi ngaøy, toâi tin chaéc baøi vieát coøn
nhieàu thieáu soùt . Caùc baïn naøo thaáy caàn theâm bôùt, hay suûa ñoåi
gì ,toâi xin saün saøng thænh gíao. Xin
vieát thô cho toâi theo dòa chæ : Buøi an Bình e-mail:binhthuy@dng.vnn.vn |
